Συνέντευξη στην εφημερίδα "ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"

Ριζική αναδιάρθρωση των δημόσιων οικονομικών

Γιώργος Κολοκασίδης: Οι δαπάνες δεν δικαιολογούνται από τα υπολογιζόμενα έσοδα

Του Ανδρέα Πιμπίσιη

Τα διαρθωτικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας δεν λύνονται με λογιστική προσέγγιση.

Θα πρέπει να αναζητηθούν πηγές εισοδήματος και όχι απλώς να αναδιανέμουμε την εθνική πίτα η οποία εκ των πραγμάτων δεν μεγαλώνει.

Μεταξύ των προτάσεων της κυβέρνησης και των θέσεων του ΔΗΚΟ στα θέματα της οικονομίας υπάρχουν διαφορές οι οποίες σύμφωνα με τον αναπληρωτή πρόεδρο του κόμματος, Γιώργο Κολοκασίδη, είναι τόσο ποσοτικές όσο και ποιοτικές. Ποσοτικά η διαφορά με την κυβέρνηση αφορά το ύψος των εξοικονομήσεων που πρέπει να γίνουν. Η κυβέρνηση μιλά για €150 εκατομμύρια και το ΔΗΚΟ για €400 εκατομμύρια. Η ποιοτική διαφορά στις απόψεις των δύο πλευρών αφορά την προσέγγιση των προβλημάτων της κυπριακής οικονομίας. Σύμφωνα με τον κ. Κολοκασίδη η προσέγγιση της κυβέρνησης είναι λογιστική ενώ η θέση του ΔΗΚΟ είναι πως χρειάζεται αναθεώρηση της αναπτυξιακής προσέγγισης.

Σ’ ό,τι αφορά τους δημόσιους υπαλλήλους αναφέρει ότι το ΔΗΚΟ σε καμιά περίπτωση δεν αποδέχεται απολύσεις ή μείωση μισθών. Αυτό που υποστηρίζει είναι η σταδιακή μείωση των αριθμών των δημοσίων υπαλλήλων. Περαιτέρω ο κ. Κολοκασίδης υπογραμμίζει πως διεθνείς έρευνες έχουν καταδείξει πως τα δημοσιονομικά ελλείμματα κυμαίνονται αναλόγως και του δείκτη διαφθοράς που υπάρχει σε μια χώρα.

- Πριν από τη συνάντηση με τον υπουργό Οικονομικών και το ΑΚΕΛ υπήρχε η εντύπωση ότι πηγαίνατε εκεί για να υπάρξει μια συμφωνία η οποία τελικά δεν ήρθε.

- Ως αντιπροσωπεία του ΔΗΚΟ δεν αναμέναμε ότι αυτή η συνάντηση θα κυοφορούσε κατ’ ανάγκην ένα αποτέλεσμα. Είμαστε σε μια φάση ανταλλαγής σκέψεων προκειμένου να εξασφαλιστεί υπερψήφιση ενός προϋπολογισμού που αφενός να ικανοποιεί τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις επιτήρησης που προνοούν δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 4,5% για το 2011 και αφετέρου να επαναφέρει την Κύπρο σε τροχιά εξόδου από την κρίση και στην πορεία της ανάκαμψης. Η προσπάθεια δεν είναι να καταγραφούν διαφωνίες αλλά να εξευρεθούν συγκλίσεις.

- Τι ήταν αυτό που κατέθεσε το ΔΗΚΟ στη συνάντηση; 

- Βασικά ξαναθέσαμε το γεγονός ότι οι διαφορές μας με την κυβερνητική προσέγγιση είναι και ποσοτικές και ποιοτικές. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι με τον προϋπολογισμό όπως έχει συνταχθεί παραμένει μια αναγκαία εξοικονόμηση της τάξης των €150 εκατομμυρίων για το 2011 προκειμένου να είμαστε εντός των ευρωπαϊκών ορίων. Εμείς θεωρούμε ότι το έλλειμμα θα είναι αρκετά μεγαλύτερο και συνεπώς οι αναγκαίες εξοικονομήσεις θα είναι αναλογικά μεγαλύτερες και κοντά στα €400 εκατομμύρια. Αυτή είναι μια ποσοτική διαφορά που έχουμε με την κυβέρνηση. Υπάρχει και μια ποιοτική διαφορά. Η κρίση έφερε στην επιφάνεια τα διαρθρωτικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας. Κι αυτά δεν λύνονται με μια λογιστική προσέγγιση προσθαφαιρέσεων αλλά χρειάζεται αναθεώρηση της αναπτυξιακής μας προσέγγισης. Να αναζητήσουμε νέες πηγές εισοδήματος και όχι απλώς να αναδιανέμουμε την εθνική πίτα η οποία εκ των πραγμάτων δεν μεγαλώνει. Χρειάζεται μια έντονη αναπτυξιακή φυσιογνωμία στον προϋπολογισμό που κατά τη γνώμη μας δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή. Και ταυτόχρονα θα πρέπει να υπάρξει ένα συγύρισμα των δημοσίων οικονομικών. Η κυβέρνηση πρέπει να στραφεί στο σκέλος των δαπανών. Οι δαπάνες που αυτή τη στιγμή υφίστανται δεν δικαιολογούνται από τα υπολογιζόμενα έσοδα. Για παράδειγμα για το 2010 το μισθολόγιο αποτελεί 46% των εσόδων. Αν λάβουμε υπόψη και τα χρεολύσια που καταβάλλει η Δημοκρατία και είναι περίπου στο 25% τι μένει για τα υπόλοιπα αναπτυξιακά έργα, για την υγεία, την παιδεία, την άμυνα και τους υπόλοιπους κρίσιμους τομείς;

- Αυτά που εισηγείται το ΔΗΚΟ μπορούν να εφαρμοστούν ή αποτελούν μόνο θεωρία που δεν θα μπορεί να σταθεί στην πράξη;

- Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει επιλογή παρά να προβεί σε ριζική αναθεώρηση των δημοσίων οικονομικών. Αν συνεχίσουμε ξοδεύοντας αμέριμνα όπως κάναμε τα προηγούμενα χρόνια, με βάση την υπολογιζόμενη ανάπτυξη που είναι αμυδρή και υπολογίζεται στο 1 με 1,5 τοις εκατόν δεν μπορεί να συντηρήσει τους ρυθμούς αύξησης των δαπανών που προβλέπονται. Άρα το ρεαλιστικό δεδομένο είναι αυτό. Συνεπώς πρέπει να υπάρξουν ριζοσπαστικές αναθεωρήσεις και το ΔΗΚΟ έχει κάνει εφαρμόσιμες προτάσεις οι οποίες αντλούν και από τις προτάσεις του ίδιου του υπουργού Οικονομικών που είχαν κατατεθεί τον Φεβράρη του 2010.
Σ’ εκείνες τις προτάσεις γίνονταν αναφορές σε αναστολές προσαυξήσεων για περίοδο δύο ετών, γινόταν αναφορά σε μείωση των μισθολογικών κλιμάκων για τους νεοεισερχόμενους και αριθμός άλλων εισηγήσεων που εν συνδυασμώ με τις εισηγήσεις του ΔΗΚΟ όχι μόνο είναι ρεαλιστικές αλλά καθίστανται απαραίτητες για να επιβιώσει ο τόπος. Δηλαδή είναι καλύτερα να είμαστε συνετοί σήμερα παρά να προβαίνουμε σε αιματηρές θυσίες αύριο.

- Ή ενδεχομένως να μας το επιβάλουν αύριο…

- Αυτό που λέτε είναι πάρα πολύ ακριβές γιατί οι οικονομίες είναι πάρα πολύ αλληλεξαρτόμενες και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις οικονομίες της ευρωζώνης. Ήδη βρισκόμαστε υπό ευρωπαϊκή επιτήρηση και έχουμε ευρωπαϊκούς στόχους για τα επόμενα τρία χρόνια που μας έχουν επιβληθεί από την ΕΕ. Εάν δεν τηρήσουμε αυτά τα ορόσημα η οικονομία θα υποστεί υποβάθμιση και στο τέλος θα καταλήξουμε όπως την Ελλάδα. Η Δημοκρατία δεν θα μπορεί να δανειστεί στο εξωτερικό, όπως η Ελλάδα, και στο τέλος θα μας επιβάλλονται όροι προκειμένου να μας δανειοδοτήσουν η Ευρώπη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Δηλαδή, θα καταλήξουμε επαίτες και οι επαίτες δεν έχουν επιλογές. Δεν έχουμε λοιπόν την πολυτέλεια της οικονομικής αυθαιρεσίας.

- Πόσο εύκολο εγχείρημα είναι να ληφθούν αποφάσεις που θα κρίνονται αρνητικές από τους δημόσιους υπαλλήλους οι οποίοι ήδη αντιδρούν έντονα; - Κατ’ αρχάς να καταστήσω σαφές, γιατί έχει αναπτυχθεί μεγάλη φημολογία επί του θέματος, ότι εμείς ως Δημοκρατικό Κόμμα σε καμία περίπτωση δεν αποδεχόμαστε απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και σε καμιά περίπτωση δεν εισηγούμαστε μειώσεις μισθών. Να υπενθυμίσω ότι στη Βρετανία θα μειωθεί το δυναμικό της δημόσιας υπηρεσίας κατά μισό εκατομμύριο υπάλληλους και θα γίνουν σημαντικές απολύσεις. Εκείνο που είμαστε υποχρεωμένοι εκ των πραγμάτων να κάνουμε στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών είναι να μειωθούν σταδιακά οι αριθμοί των δημοσίων υπαλλήλων, όχι με απολύσεις αλλά με φρενάρισμα στις προσλήψεις και δεύτερο να ανασταλεί ο ρυθμός αύξησης των μισθών για κάποιο διάστημα. Σε αυτά θα βοηθήσει και η εφαρμογή του θεσμού της εναλλαξιμότητας. Έχω την πεποίθηση ότι οι πολίτες είναι σε θέση να αντιληφθούν την κρισιμότητα των συνθηκών. Βεβαίως υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα. 

- Το οποίο είναι;

- Ο καθένας, δικαίως, θέλει να νιώθει ότι δεν καθίσταται εξιλαστήριο θύμα για τη σημερινή κρίση που περνούμε. Είναι γεγονός ότι για να φτάσουμε ώς εδώ έχει συντείνει σε ένα μεγάλο βαθμό μέσα από τα χρόνια, και αυτό αφορά διαχρονικά όλες τις κυβερνήσεις, έχει συντείνει και η πολιτική διαφθορά, το ρουσφέτι και η κακοδιαχείριση των δημοσίων οικονομικών.
Υπάρχουν έρευνες που καταδεικνύουν ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα κυμαίνονται αναλόγως και του δείκτη διαφθοράς μιας χώρας. Δηλαδή όσο πιο μεγάλη είναι η διαφθορά που καταγράφεται τόσο πιο μεγάλο το δημοσιονομικό έλλειμμα. Συνεπώς στο πλαίσιο μιας ποιοτικής μεταρρύθμισης, θα πρέπει να μπει φρένο και στην πολιτική διαφθορά και στο ζήτημα της κακοδιαχείρισης. 

Η μία πτυχή οι φόροι, η άλλη η ανάπτυξη

- Οι δημόσιοι υπάλληλοι λένε πως δεν μπορεί να ζητούν από τους ίδιους να πληρώσουν το κόστος και υποστηρίζουν πως η κυβέρνηση θα πρέπει να στραφεί προς τους «έχοντες και κατέχοντες». - Σε μεγάλο βαθμό αυτό είναι σωστό. Κατ’ αρχάς όμως σ’ ό,τι αφορά τις δημοσιονομικές δαπάνες, σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι λογικές αλλά και αναλογικές. Αν περνάς περίοδο κρίσεως, όπως περνάμε εμείς αυτή τη στιγμή, πρέπει να δούμε τις δαπάνες μας εάν είναι λογικές ως προς τα έσοδα που έχει το κράτος να ξοδεύσει. Κι εκεί αντιλαμβάνεται κάποιος ότι τα ποσά που δαπανώνται για το δημόσιο μισθολόγιο είναι με την πάροδο των χρόνων δυσανάλογα με τα έσοδα . Να υπενθυμίσω ότι ότι το ΑΕΠ αυξήθηκε με μηδενικούς σχεδόν ρυθμούς ενώ το μισθολόγιο αυξάνεται με ετήσιους ρυθμούς 6-7%. Συνεπώς δεν είναι ζήτημα ιδεολογικής προσέγγισης. Είναι πρακτικό. Το κράτος δεν μπορεί, όσο και να θέλει, να συντηρήσει αυτούς τους ρυθμούς. Η μία λύση να υπάρξουν φόροι. Το ΔΗΚΟ δέχεται και είναι λογικό μερικώς να καλυφθούν οι ανάγκες με φόρους. Είναι φυσιολογικό τους φόρους να τους επωμιστούν οι εύρωστοι. Αν και αντιλαμβάνεστε ότι οι έμμεσοι φόροι στα καύσιμα, τρόφιμα, φάρμακα κ.λπ. πλήττουν αδιάκριτα και πλούσιους και φτωχούς. Η άλλη πτυχή είναι η ανάπτυξη. Προκειμένου να υπάρξει οικονομία, να υπάρξει ανάπτυξη κι απ’ εκεί να αντλούμε φόρους, θα πρέπει οι φορείς της ανάπτυξης να μπορέσουν να προχωρήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Και η ανάπτυξη καλώς ή κακώς θα προέλθει από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Άρα θα πρέπει να υπάρξει μια ισορροπία εξοικονόμησης δαπανών, μερικής επιβολής φόρων, χωρίς όμως να πνίγεται η ανάπτυξη. Ένα πρόβλημα με την επιβολή φόρων, και είναι κάτι που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα, είναι ότι μπορεί να πνίξει την οικονομία και να επιτείνει το πρόβλημα της ύφεσης αντί να το λύσει . Η Ελλάδα τηρεί απαρέγκλιτα τους όρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στήριξης. Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι πρόσθετοι φόροι έχουν περιορίσει την κατανάλωση και τις επενδύσεις με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί η οικονομία κατά 4% περίπου και να δημιουργούνται νέα οξέα δημοσιονομικά ελλείμματα. Οπότε δεν μπορεί κανείς να έχει στατική εικόνα της οικονομίας. Πρέπει να αντιλαμβάνεται πως το κάθε μέτρο μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις είτε θετικές είτε αρνητικές. Επομένως και με τους φόρους δεν μπορεί να είμαστε ασυγκράτητοι. Δεν μπορούμε να θεωρούμε ότι τα πράγματα θα είναι ως έχουν και ότι απλά θα παίρνουμε από την τσέπη του πολίτη για να καλύψουμε ελλείμματα. Από αυτόν που παίρνεις στην πορεία αλλάζει τις καταναλωτικές ή επενδυτικές του επιλογές ανάλογα με το εισόδημα ή το κέρδος που αναμένει να έχει.

Και οι τράπεζες πρέπει να συνεισφέρουν

- Αυτό μπορεί να προκύψει και με μια πιθανή φορολόγηση των τραπεζών. Ο απλός πολίτης θεωρεί πως εάν φορολογηθούν τα κέρδη των τραπεζών υπάρχει ο κίνδυνος στο τέλος να πληρώσουν αυτοί το τίμημα. - Το ΔΗΚΟ θεωρεί πως και οι τράπεζες θα πρέπει να συνεισφέρουν σ’ αυτή την κρίσιμη φάση . Κι εδώ πρέπει να υπάρξει μια σωστή ισορροπία. Δηλαδή ναι να συνεισφέρουν στο κλείσιμο της ψαλίδας των δημοσίων οικονομικών, όμως πιστεύουμε ότι θα πρέπει να ενισχυθεί η συστημική ασφάλεια του τραπεζικού συστήματος. Με το να ενισχυθεί παράλληλα κι ένα ταμείο από τις ίδιες τις τράπεζες με το οποίο να προστατεύεται ο καταθέτης ώστε εάν υπάρξει το ενδεχόμενο κατάρρευσης μιας τράπεζας η ζημιά να περιοριστεί στο συγκεκριμένο ίδρυμα και να μην επεκταθεί στους καταθέτες ή το υπόλοιπο οικονομικό σύστημα.
Αυτό είναι μια πανευρωπαϊκή προσέγγιση την οποία και υιοθετούμε.
Έχετε δίκαιο σ’ ό,τι αφορά τη μεταφορά του κόστους στον τελικό πελάτη. Είναι πολλές φορές που οι τράπεζες μεταφέρουν το κόστος στον καταναλωτή. Είμαστε νησί υπάρχει μια απομόνωση της εγχώριας τραπεζικής αγοράς και δυστυχώς οι καταθέτες ή υποψήφιοι δανειζόμενοι δεν έχουν πολλές επιλογές.
Θα πρέπει και οι τράπεζες να μειώσουν το κόστος τους ώστε να μπορούν να δώσουν φτηνές επιτοκιακές επιλογές στον καταναλωτή . Διότι κι αυτό είναι κρισιμότατο στοιχείο της ανάπτυξης. Πάντως να υπενθυμίσουμε ότι οι κυπριακές τράπεζες υπήρξαν σώφρονες. Δεν επένδυσαν σε τοξικά ομόλογα και οι εγχώριες δανειοδοτήσεις τους είναι απόλυτα εξασφαλισμένες.

Μεγάλοι χαμένοι είναι οι νέοι

- Αυτοί που φαίνεται να πληρώνουν σοβαρό τίμημα της οικονομικής κατάστασης είναι οι νέοι. - Οι νέοι είναι οι μεγάλοι χαμένοι της σημερινής οικονομικής κρίσης και των αγκυλώσεων που δέρνει τον κρατικό μηχανισμό. Να μην ξεχνάμε ότι η ανεργία μεταξύ των νέων φτάνει το 20% του ενεργού πληθυσμού . Αυτό το μπλοκάρισμα και η στασιμότητα στην ανάπτυξη σημαίνει πως το κράτος και η κοινωνία δεν έχει τη δυνατότητα να εκμεταλλευθεί το πλούσιο ταλέντο και την καινοτομία που κουβαλούν οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων . Δηλαδή διαιωνίζεται μια σταλούρα στην οικονομία που επηρεάζει και την καινοτομία και τη φαντασία που είναι απαραίτητα στοιχεία στην οικονομική ανάπτυξη. Επίσης αυτό οδηγεί σε φυγή πνευματικού κεφαλαίου στο εξωτερικό διότι ταλαντούχοι νέοι μας αναγκάζονται να ξενιτευτούν προκειμένου να βρουν δουλειά.
Βλέπουμε και την εξής διελκυστίνδα: οι νέοι μας ανθίστανται στη μείωση των κλιμάκων εισδοχής στο δημόσιο και αφετέρου βλέπουμε ένα σπρώξιμο στο τέλος της ουράς όπου οι μεγαλύτεροι θέλουν να παραμείνουν περισσότερο και το κράτος το ενθαρρύνει για σκοπούς εξοικονόμησης. Αυτό το σπρώξιμο μπροστά και πίσω ουσιαστικά συνοψίζει τα αδιέξοδα στην οικονομία μας τα οποία μπορούν να επιλυθούν μόνο με έκρηξη της ανάπτυξης και δημιουργία πραγματικών θέσεων εργασίας. Λέγω πραγματικών θέσεων εργασίας διότι η αθρόα πρόσληψη ή η μείωση των ωρών εργασίας μπορεί να κατανέμει δίκαια το πρόβλημα εργασίας αλλά ουσιαστικά συνιστά σκιώδη ανεργία.

ΧΩΡΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ  

- Σας έχουμε συνηθίσει να κάνετε παρεμβάσεις αποκλειστικά για το Κυπριακό. Τώρα βρίσκεστε στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων για την οικονομία. - Υπάρχει ευρεία αναγνώριση ενός πολύ απλού δεδομένου. Χωρίς οικονομία ούτε εθνική κυριαρχία μπορεί να υπάρξει ούτε αγώνας για το εθνικό πρόβλημα μπορεί να γίνει .

 

- Είστε όμως, όπως αντιλαμβάνομαι, και διπλωματούχος οικονομικών και είχατε και ως καθηγητή σας τον Κύπριο νομπελίστα κ. Πισσαρίδη; - Αυτό είναι ακριβές. Στη σχολή που δίδασκε ο κ. Πισσαρίδης πέρασε αριθμός Κυπρίων μεταξύ των οποίων και εγώ.


Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Φιλελεύθερος", 5/12/2010